Soorten documentaires - Ontdek 6 soorten van het genre

Wil je meer weten over de verschillende soorten documentaires die er zijn?

Documentaires werden in 1991 voor het eerst in soorten of modi verdeeld door Bill Nichols, een Amerikaanse filmtheoreticus en -criticus die zes verschillende modi van documentaires noemde.

In dit artikel gaan we dieper in op de verschillende soorten documentaires en geven we je een paar suggesties om te bekijken.

Weet je niet waar je moet beginnen? Begin met het leren van de basisprincipes van het filmmaken.

Wat zijn documentaire modes?

Zoals in de inleiding vermeld, heeft Bill Nichols zes verschillende soorten documentaires voorgesteld, met hun specifieke kenmerken.

Een documentaire kan kenmerken van verschillende modes bevatten, maar bepaalde elementen kunnen elke categorie samenvatten.

De zes verschillende modi zijn: poëtisch, expositorisch, participerend, observerend, reflexief, en performatief - en we zullen in het volgende deel van dit artikel verder ingaan op de verschillende modi.

6 Soorten documentaires

1. Poëtische modus

Poëtische documentaires richten zich meer op stemming, toon, of juxtapositie van beeldmateriaal dan op lineaire continuïteit. Hun belangrijkste doel is om ervaringen, beelden en de wereld vanuit een ander gezichtspunt te laten zien.

Ze zijn vaak abstract en losjes met het narratief, en hun doel is eerder een gevoel te creëren dan de waarheid te achterhalen. Poëtische documentaires worden vaak beschouwd als zowel onconventioneel als experimenteel.

Voorbeelden van poëtische documentaires:

• Regen (1929, Joris Ivans)
• Olympia (1938, Leni Riefenstahl)
• Fata Morgana (1971, Werner Herzog)

2. Uitvoerige modus

Documentaires komen waarschijnlijk het dichtst in de buurt van wat mensen onder documentaires verstaan.

Documentaires hebben tot doel te informeren en te overtuigen - vaak door middel van een alomtegenwoordige "Voice of God"-vertelling en door gebruik te maken van stock footage, archiefbeelden, b-roll, of re-enactments. Dit is de meest directe vorm van documentaire vertelling en is een uitstekende manier om een boodschap of informatie te delen.

Voorbeelden van beschrijvende documentaires:

• Nanook of the North (1922, Robert Flaherty)
• March of the Penguins (2005, Luc Jacquet)
• The Dust Bowl (2012, Ken Burns)

3. Participatieve modus

Participatieve documentaires worden gedefinieerd door de interactie tussen het onderwerp en de filmmaker. De cinematograaf moet zowel het onderwerp als de interviewer vastleggen, omdat hij de geïnterviewde is. Deze interacties zullen vaak het standpunt van de filmmaker ondersteunen of de bedoeling van de film aantonen.

Participatieve documentaires geven vaak de versie van de waarheid van de filmmaker weer door zich te concentreren op directe betrokkenheid bij de onderwerpen en het vastleggen van hun reacties.

Voorbeelden van participatieve documentaires:

• Chronicle of a Summer (1961, Jean Rouch en Edgar Morin)
• Paris Is Burning (1990, Jennie Livingston)
• The Danube Exodus (1998, Péter Forgács)

4. Observerende modus

Observerende documentaires proberen de ultieme waarheid van hun onderwerp te ontdekken door het echte leven van het onderwerp te observeren zonder het te onderbreken - dit wordt gedaan door op te treden als een vlieg op de muur.

Bij observerende documentaires probeert de cineast zo onopvallend mogelijk te zijn om zijn onderwerp in een rauwe, onbewaakte staat te vangen. Observerende documentaires richten zich op het observeren van de wereld en de omgeving zonder zich ermee te bemoeien.

Voorbeelden van observerende documentaires:

• Primary (1960)
• Hoop Dreams (1994, Steve James)
• Armadillo (2010, Janus Metz)

5. Reflexieve modus

Reflexieve documentaires richten zich op de relatie tussen het publiek en de filmmaker. Het onderwerp is vaak het proces van documentaire filmen zelf.

De cinematograaf maakt opnamen achter de schermen van het volledige filmproductieproces, met inbegrip van de montage, het interviewen en de postproductie. Hij probeert dus niet een onderwerp van buitenaf te onderzoeken, maar zichzelf en het maken van de film.

Voorbeelden van reflexieve documentaires:

• Man met een filmcamera (1929, Dziga Vertov)
• ...No Lies (1973, Mitchell Block)
• Biggie & Tupac (2002, Nick Broomfield)

6. Performatieve modus

Performatieve documentaires zijn gericht op de betrokkenheid van de filmmaker bij het onderwerp. Ze beginnen meestal met de filmmaker die besluit zijn reis te documenteren om een specifiek onderwerp te verkennen.

Hij zal zijn persoonlijke ervaring of relaties gebruiken om subjectieve waarheden over politiek, geschiedenis of groepen mensen te onderzoeken. De cinematograaf heeft dan ook vaak de taak om het documentaire productieproces vast te leggen en intieme beelden te maken die de directe en vaak persoonlijke relatie tussen filmmaker en onderwerp illustreren.

Voorbeelden van performatieve documentaires:

• Tongues Untied (1989, Marlon Riggs)
• Bowling for Columbine (2002, Michael Moore)
• Supersize Me (2004, Morgan Spurlock)

Eervolle documentaire genres

Animatie

Animatie is vooral anders omdat ze geanimeerd zijn, en als zodanig is het het meest onderscheidende element van hun presentatie.

Flee (2020, Jonas Poher Rasmussen) gebruikt animatie als medium om de identiteit van het onderwerp te verbergen en scènes uit zijn leven na te spelen die niet zijn gefilmd.

Gemengd

Documentaires die een combinatie van modes of genres gebruiken, vallen in een gemengd genre.

Disco and Atomic War (2009, Jaak Kilmi) combineert dramaturgieën om de herinnering en verbeelding van de verteller van gebeurtenissen uit zijn kindertijd weer te geven, met essayistische, expositorische en interviewmodi.

Dramatisering

Bij dramatisering wordt een gebeurtenis of een moment uit iemands leven nagespeeld door acteurs te gebruiken om de toeschouwer in staat te stellen "op de scène" te zijn of aanwezig te zijn bij de historische figuur.

Men kan erover discussiëren of dit wel een "documentaire" is, hoewel de techniek effectief is gebruikt in documentaires die in een ander genre zouden kunnen vallen

Leer documentaire filmen met Matt Harris

We hopen dat je iets geleerd hebt over de verschillende manieren van documentaires maken.

Wil je meer leren over documentaire filmmaken?

Verken het gebied van documentaire filmmaken met Wedio-docent Matt Harris.